"Bajki filozoficzne" Michel Piquemal

"Bajki filozoficzne" to zbiór krótkich opowieści poruszających ważne aspekty życia. Na końcu każdej z nich znajduje się kilkuzdaniowe rozważanie i pytania dotyczące nie tyle samej treści przypowieści, co naszego własnego życia, przemyśleń, działań, wartości, którymi kierujemy się w życiu. Tytułowe bajki są na tyle krótkie, by najmłodsi nie stracili zainteresowania, i na tyle skondensowane, by wywołać dłuższą dyskusję, choćby na (przed)szkolnych lekcjach etyki. Przede wszystkim - NIE jest to podręcznik filozofii, nie znajdziemy tu wszystkich najpopularniejszych nurtów filozoficznych, a jedynie odniesienia do humanizmu, tolerancji, szacunku, równego podziału dóbr, czyli, jak to się ostatnio mówi, "lewactwa". Czasami bajki wprost mówią o danym problemie, czasami przesłanie lub postawione pytania zupełnie odwracają przedstawioną główną myśl, co również uczy dzieci krytycznego myślenia i czytania przekazów (co przy aktualnej popularności fake newsów jest i będzie bardzo potrzebne). Samych opowieści jest 63, czyli wcale nie tak mało, jak mogłoby się wydawać. Na końcu książki znajdziemy indeksy do szukania według tytułów i głównych tematów, są nimi (alfabetycznie): altruizm, antykonformizm, bezinteresowność, bezstronność, bieda (ubóstwo), bogactwo, bóg (boskość), braterstwo, bunt, być, ciało, cierpienie, cierpliwość, czas, dobro, dobro i zło, drugi człowiek (bliźni), drwina, dystans, działanie, dzielenie się, egoizm, emocje, gniew, grzeczność, hojność, instynkt, istota rzeczy, język, kobieta, konformizm, konieczność (to, co konieczne), kradzież, lęk, małżeństwo, mądrość, mieć, milczenie, miłosierdzie, miłość, miłość braterska, miłość macierzyńska, moralność, mowa, nadzieja, narcyzm, natura, nauka, nauki, nienawiść, niepokój, nieposłuszeństwo, niesprawiedliwość, niewdzięczność, niezależność, obmowa, oddanie, odstąpienie od przemocy, opinie, opór, osąd, oswojenie, pieniądze, pochlebstwo, poddanie się, podejrzenia, pogarda, pogłoski, pogoda ducha, pokusy, połączenie, popęd, porozumienie, postrzeganie, poszanowanie siebie, potrzeby, poznanie (wiedza), pożądliwość, praca, pragnienia, prawda, prawo, przemoc, przeznaczenie, przyjemności, przypadek, refleksja, rozpacz, rozum, równość, samobójstwo, sen, siła, słabość, solidarność, spokój, sprawiedliwość, starość, strach, sumienie, szaleństwo, szczęście, sztuka, śmierć, świadomość, tajemnica, to, co zbyteczne, tolerancja, tożsamość, uczenie się, upokorzenie, uprzedzenia, uprzejmość, użyteczność (pożyteczność), wdzięczność, wieczność, wiedza, wierzenia, władza, wolność, wrażliwość, współczucie, wygląd, wygórowane mniemanie o sobie, wyobraźnia, wyrzeczenie, zabobon, zależność, zaspokojenie pragnień, zazdrość, zjednoczenie, złudzenie, zmysły, zwierzęta, życie. Średnio do każdej opowieści przypisane jest od 2 do 5 tematów. Jak może zdążyłyście i zdążyliście zauważyć patrząc na główne kategorie tematyczne, kilka z opowieści dotyczy wiary w istotę boską, w nurcie przekonania do sensu wiary niż jej negacji, choć można oczywiście pominąć pytania i zinterpretować je po swojemu na własny użytek, jednak nie mogłam pominąć tego ostrzeżenia. Bajki pochodzą z różnych stron świata, znajdziemy tu bajki, opowieści zen, pochodzące z Indii, Środkowego Wschodu, Afryki, z tradycji hinduizmu, z centralnej Europy, z dawnych Chin, arabskie, zaczerpnięte z sufizmu, perskie, buddyjskie, żydowskie, bułgarskie, ormiańskie, z Anatolii (tereny dzisiejszej Turcji), eskimoskie, tybetańskie. Do innych przypisani są autorzy: Alain - francuski filozof i eseista, Attar - perski poeta mistyczny, Budda - hinduski mędrzec, założyciel buddyzmu, Diogenes - grecki filozof, Ezop - grecki bajkopisarz, Florian - francuski pisarz, Gibran - libański pisarz, Han Fei - chiński filozof, Horacy - łaciński poeta, Ibn'Arabi - muzułmański, syryjski filozof i teozof, Juku Li, La Fontaine - francuski bajkopisarz, Nadaud - francuski muzyk i piosenkarz, Owidiusz - łaciński poeta, Platon - grecki filozof, Pliniusz Starszy - łaciński pisarz, Rumi - perski mistyk, założyciel bractwa tańczących derwiszy, Salomon - król Izraela, Schopenhauer - niemiecki filozof, Sokrates - grecki filozof, Sofokles - grecki poeta, tragik, Tszuang-Tseu - chiński mędrzec taoizmu. Jak łatwo zauważyć, poza autorami greckimi większość opowieści pochodzi spoza terenów Europy, co pozwala nam i naszym dzieciom na skonfrontowanie europejskich i wschodnich sposobów myślenia, różnorodności wartości, ale i na poznanie różnych kultur poprzez ich teksty literackie.

"Bajki filozoficzne" to dobry materiał nie tylko na lekcje etyki czy filozofii, ale również do domowej edukacji filozoficznej, szczególnie dla rodziców chcących przekazać swoim dzieciom wartości związane z humanizmem, równością, wielokulturowością, i prawie wszystkim co obecnie związane jest z lewicowością. Książka opiera się nie tyle na przekazywaniu wiedzy, co na zmuszaniu najmłodszych do własnych refleksji na poruszane tematy. Dodatkowe pytania wskazują pożądany kierunek refleksji. Ponownie uwaga dla rodziców ateistycznych na kilka z bajek próbujących nakierować na wiarę w boga (nie ma tu mowy o konkretnej religii, a o wartości wiary w odniesieniu do ateizmu) - warto nie korzystać przy nich z podanych pytań, w ich miejsce podstawić własne, krytyczne, lub te bodajże 3 bajki pominąć. Tak czy inaczej, książkę samą w sobie polecam i będę polować na kolejne pozycje filozoficzne Wydawnictwa Muchomor.